– Thưa đại đức! Tất cả chúng sanh bất cứ cõi nào, nếu có đức tin trong sạch, có sự thực hành chơn chánh và tinh cần – thì thảy đều có thể đắc thánh quả cả chứ?
– Có loài, có loại đắc, có loài, có loại không thể đắc, tâu đại vương!
– Những chúng sanh nào không thể đắc, xin đại đức kể cho nghe.
– Tâu đại vương, có mười lăm loài, loại chúng sanh không thể đắc đạo quả cao siêu được, đó là:
- Súc vật, cầm thú;
- Loài khẩn-na-la (Kinnara) – chúng sanh phi cầm, có đầu giống người;
- Các loài rồng;
- Ngạ quỷ;
- Người tà kiến;
- Trẻ chưa đủ bảy tuổi;
- Người phạm tội giết cha;
- Người phạm tội giết mẹ;
- Người phạm tội giết A-la-hán ;
- Kẻ chích máu Phật ;
- Người chia rẽ Tăng;
- Người phạm giới trộm mạo Tăng tướng hoặc tỳ khưu hành theo ngoại đạo;
- Kẻ hãm hiếp tỳ khưu ni hoặc tỳ khưu phạm Tăng tàn mà không thọ lãnh hình phạt;
- Người bán nam bán nữ;
- Người có hai sanh thực khí.
Mười lăm hạng chúng sanh này dù đức tin trong sạch, thực hành chơn chánh, tiến tu chỉ tịnh, quán minh cũng không thể vào dòng Thánh chủng được.
Đức vua Mi-lan-đà gật đầu:
– Trẫm không hề nghi ngờ về điều ấy, chỉ thắc mắc một điểm nhỏ thôi!
– Đại vương cứ tự nhiên hỏi.
– Vâng! Ở nơi điểm thứ sáu, trẻ dưới bảy tuổi, không thể đắc quả, trẫm rất nghi ngờ. Tại sao vậy? Vì trẻ dưới bảy tuổi, tâm hồn rất trong trắng, chẳng ngã chấp, tà kiến, chẳng tư duy về ái dục, chẳng độc ác, sân hận, chẳng đố kỵ, kiêu căng, chẳng buông lung, phiền não. Với nhân tố tốt đẹp như vậy, nếu chăm chuyên thực hành chánh pháp, tại sao lại không đạt đạo?
– Đại vương! Với sức mạnh bình thường của con người, có thể bưng được núi Tu di không?
– Hẳn nhiên là không thể.
– Tại sao thế?
– Tại núi Tu di quá to mà sức người thì có hạn!
– Cũng như thế đó, tâu đại vương! Đạo quả là pháp xuất thế gian, nó quá vĩ đại, quá cao siêu so với trí tuệ bình thường của con người. Trẻ dưới bảy tuổi, thể xác non yếu, kiến thức và tư duy đều chưa được chín chắn, đức tin chưa vững mạnh, trí tuệ còn quá non nớt – thì làm thế nào đủ điều kiện, năng lực để thực hành và thâm ngộ đạo lớn được hở đại vương!
– Ồ! Có thể là vậy lắm.
– Ví như một giọt nước nhỏ có thể thấm ướt cả quả đất được chăng, đại vương?
– Dĩ nhiên là không thể rồi!
– Tại sao như thế?
– Vì quả đất lớn quá.
– Cũng như thế đó, đại vương hãy hiểu cho, mảnh đất của đạo quả cũng rộng lớn mênh mông; tất cả hiểu biết, đức tin, trí tuệ của trẻ dưới bảy tuổi đều nhỏ nhít, tí tẹo thì làm sao có thể thâm nhập cảnh giới của Thánh nhân được hở đại vương?
– Thưa vâng!
– Lại nữa, ví như có người lấy cây đèn nhỏ mà muốn rọi sáng cho thấy cả quốc độ, y có thể làm thế được không, đại vương?
– Thật không thể.
– Tại sao?
– Vì vùng chiếu sáng của ngọn đèn chỉ trong một giới hạn nhỏ, còn quốc độ thì to lớn quá.
– Cũng như thế đó là trí tuệ non nớt của trẻ dưới bảy tuổi so với thế giới giác ngộ của bậc Thánh nhân.
– Vâng!
– Ví như có loại sâu Kini chuyên đục thân lúa Sàlì, con sâu ấy có thể nào ăn một con voi cao bốn thước không, đại vương?
– Chẳng thể nào!
– Vì sao?
– Vì khả năng con sâu không thể làm việc ấy.
– Cũng như thế đó là tổng cộng mọi năng lực của trẻ dưới bảy tuổi, nó không có khả năng thành tựu được Thánh đạo đâu, đại vương!
– Cảm ơn đại đức đã ân cần giảng giải.
* * *
(Trích “Mi Tiên Vấn Ðáp” – “Milinda Panha” )
Dịch giả: Hòa thượng Giới Nghiêm (Maha Thera Thita Silo)
