– Đại đức vừa bảo là ngũ uẩn mới sẽ cấu sinh trong bụng mẹ, vậy thì nó sẽ theo vào cửa nào mới cấu sanh được?
– Nó có vào nhưng chẳng theo cửa nào cả, tâu đại vương!
– Sao lại vô lý như thế được?
– Đại vương có cái hộp nào mang theo đó chăng?
– Thưa có.
– Đại vương có biết trong hộp ấy đựng gì không?
– Nó đựng ngọc ấn và mấy cái triện son của trẫm.
– Vậy thì “cái thấy” của đại vương nó đi vào cửa nào mà biết trong hộp đựng ngọc ấn và triện son?
– À ra vậy!
– Chúng sanh vào bụng mẹ chẳng theo cửa nào cả cũng y như thế, đầu tiên nó đi vào bởi cái tâm sơ khởi gọi là kiết sinh thức; cái thức ấy chẳng có hình thù, tướng mạo gì cả, nó như cái luồng suy nghĩ hay tốc lực tâm của đại vương vụt chạy vào bên trong cái hộp kia vậy.
– Trẫm không còn nghi ngờ gì nữa cả.
* * *
(Trích “Mi Tiên Vấn Ðáp” – “Milinda Panha” )
Dịch giả: Hòa thượng Giới Nghiêm (Maha Thera Thita Silo)
